Hoe gerichte inzet van ICT leidt tot effectiever onderwijs

Uitdagingen in het lager, middelbaar en hoger onderwijs

Spreekvaardigheid oefenen met een robot. Leerlingen op afstand begeleiden met AR-brillen. Samenwerken in VR-chatrooms. Gaat tabletonderwijs de nieuwe norm worden? Zullen pen en papier binnenkort een plek krijgen in het Nationaal Onderwijsmuseum? Vermoedelijk zal het zo’n vaart niet lopen. Toch wordt het Nederlandse klaslokaal steeds digitaler en het onderwijs ontgroeit zelfs het klaslokaal. Deze digitale oplossingen bieden mogelijkheden om bepaalde uitdagingen het hoofd te bieden.

Het onderwijs is in beweging en staat onder druk. De eisen worden hoger, er is een tekort aan leerkrachten en nieuwe lesmethoden volgen elkaar snel op. Het gericht inzetten van digitale oplossingen ondersteunt leerkrachten op efficiënte wijze bij hun werk. Is uw onderwijsinstelling hierop voorbereid?

Lerarentekort

Er zijn te weinig leraren in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. De toestroom van nieuwe leraren laat al jaren een dalende tendens zien. En veel oudere leraren gaan met pensioen. Ook kiezen minder studenten voor de pabo en verlaat een relatief groot aandeel leerkrachten het beroep binnen 5 jaar na afstuderen.

De verwachting is dat het tekort aan leraren en schoolleiders verder zal oplopen. Volgens berekeningen stijgt het tekort naar ruim 4.000 in 2023/2024. Digitaal onderwijs kan een oplossing zijn voor het lerarentekort.

Digitale geletterdheid

Digitale geletterdheid (digital literacy) verdient een vaste plek in het onderwijsaanbod voor leerlingen in het onderwijs. Hoewel kinderen en jongeren ook buiten de klas ‘digital skills’ ontwikkelen, halen ze lang niet alles uit digitale toepassingen. Digitale geletterdheid richt ze daarom op het versterken van onderstaande deelgebieden:

het versterken van ICT-vaardigheden;
het verbeteren van digitale informatievaardigheden (zoeken, selecteren en gebruiken van digitale informatie);
bewust zijn van veiligheid, privacy issues, online etiquette en het herkennen van nepnieuws;
computational thinking (digitale tools gebruiken om een vraagstuk op te lossen, meer aandacht voor programmeren);
digitaal burgerschap kweken (kritisch en bewust kunnen bewegen binnen een complexe digitale, online wereld).

Kortom: het is zaak om leerlingen goed voor te bereiden, zodat ze moeiteloos gaan participeren in de digitale samenleving. Dat vergt ook veel van docenten. Is hun digitale kennis toereikend, zijn hun vaardigheden op niveau?

Hybride leren en blended learning in het onderwijs

De corona pandemie heeft de ‘digitalisering van het onderwijs’ in een stroomversnelling gebracht. De traditionele leervormen - klassikale les, hoorcolleges en practica - zullen niet verdwijnen, maar het digitale aanbod wint wel aan terrein.

Leerlingen, studenten en docenten in het lager, middelbaar en hoger onderwijs maken daarom vaker gebruik van hybride leren en blended learning. Deze termen zijn al ingeburgerd in het hedendaagse onderwijs. Maar wat bedoelen we er precies mee?

Hybride onderwijs
Bij hybride onderwijs volgt een deel van de leerlingen of studenten de les of het college online. Het andere deel zit wel in de klas of in de collegebanken. Het onderwijs is dus te volgen vanaf diverse plekken. Lekker thuis achter de laptop, op een stageplek, werkplek of ‘gewoon’ op school.

Blended leren
Het woord ‘blended’ hangt samen met hybride leren. Blended learning verwijst naar alle extra digitale onderwijsactiviteiten en hulpmiddelen waarbij een leerling of leraar gebruik maakt van ICT. Voorbeelden:

ondersteunende of verdiepende videolessen en instructievideo’s;
online quizzes en verdiepende digitale materialen;
leerzame games, animaties, websites en apps.

Bovenstaande drie uitdagingen laten zien dat het onderwijs in de nabije toekomst (nog) zwaarder zal leunen op digitale toepassingen. Bij het bespreken van de oplossingen ga ik daar dieper op in. Hier wil ik alvast een vraag opwerpen:

Heeft uw onderwijsorganisatie genoeg geïnvesteerd in een ICT-infrastructuur die ‘future proof’ is voor het digitale tijdperk?

Digitale oplossingen voor beter en efficiënter onderwijs

#1 - Sneller en slimmer werken als docent

Wanneer er een lerarentekort is, wil je de beschikbare docenten optimaal benutten en inzetten. Zonder dat ze overwerkt raken. De digitalisering van het onderwijs - met als fundament een goede ICT infrastructuur - kan een bijdrage leveren aan sneller en slimmer werken. Een docent kan bijvoorbeeld zijn ‘standaardlessen’ digitaliseren door ze vooraf op te nemen. Leerlingen hebben de vrijheid deze videolessen te volgen en de leerkracht houdt meer tijd over voor het voorbereiden en aanreiken van andere, verdiepende lesstof. Ook houdt hij tijd over voor, correctiewerk, ouderavonden etc.

Andere opties zijn:

digitale klassenassistenten inzetten voor ondersteuning van administratieve processen of extra hulp aan leerlingen;
flipping the classroom. Leerlingen en studenten bereiden de les eerst
digitaal voor, daarna volgt de klassikale les of college voor de verdieping;
educatief dashboard om digitaal te toetsen, automatisch na te kijken en
beter samen te werken.

#2 - Tools om ondersteunende onderwijsstaf te ontlasten

Natuurlijk maken digitale toepassingen niet alleen het leven van de docent makkelijker. Wat dacht u verder van:

communicatie met ouders;
roostering proefwerken en tentamens;
inzicht krijgen in de voortgang van leerlingen.

ICT kan de werkdruk van de gehele staf verminderen. Door steeds meer informatie vast te leggen biedt de digitalisering ook meer mogelijkheden om te registreren, te meten, evalueren en zelfs om te voorspellen.

#3 - Personalisatie van het leerproces

Sluit het huidige curriculum in het voortgezet onderwijs nog aan bij de snel veranderende (belevings)wereld van leerlingen en studenten? Hebben scholen voldoende technische mogelijkheden om studenten voor te bereiden om deel te nemen aan de digitale samenleving?

Bedenk dat niet elke leerling of student in een klas hetzelfde niveau heeft of over dezelfde capaciteiten en interesses beschikt. In de nabije toekomst zal het aanbieden van een unieke, persoonlijke leerervaring belangrijker worden. Eentje die past bij de mogelijkheden van ieder individu.

Daar komt digitaal, gepersonaliseerd leren om de hoek kijken. Het leertempo, het niveau en de prestaties worden realtime gevolgd, waardoor er snel bijgestuurd en ingegrepen kan worden in het leerproces van een kind of adolescent.

#4 - Virtual reality (VR) en augmented reality (AR) in het onderwijs

Ik heb het eerder al over blended learning gehad. Denk aan het aanbieden van extra, digitale lesstof voor studenten die moeite hebben met een bepaald vak. Of schotel natuurtalenten juist extra pittige oefenstof voor om ze te prikkelen.

Die extra lesstof kan je in allerlei ‘digitale vormen’ gieten. Van animaties, video’s,
interactieve opdrachten tot interactieve pdf’s met tekst, infographics en links naar ondersteunende websites.

In de nabije toekomst komen hier echter extra mogelijkheden bij. Wat dacht je van diverse VR en AR toepassingen als:

op afstand leerlingen begeleiden door een klassenassistent met AR en VR;
spreekvaardigheid oefenen met een sociale robot;
taalapps waarbij artificial intelligence (AI) meeluistert en feedback geeft;
simulaties oefenen met AR, daarna pas in real life (bij praktijkopleidingen);
VR-chatrooms waar studenten elkaar helpen en motiveren.

De toepassingen zijn schier oneindig. Met VR en AR wordt het mogelijk om de fantasie en nieuwsgierigheid nog sterker te prikkelen. Laat kinderen tussen de dinosauriërs lopen. Stuur ze op reis om het universum te verkennen of laat ze participeren in historische revoluties en gebeurtenissen. Allemaal vanuit hun stoel in het klaslokaal!

#5 - Data om onderwijskwaliteit te verbeteren

Enerzijds kan je dus lesstof op maat maken en op een originele manier aanbieden. Anderzijds kan je data gaan verzamelen om het curriculum op maat te snijden voor een bepaalde leerling en te finetunen. Binnenkort zullen we steeds beter in staat zijn om op individueel niveau te gaan meten hoe een bepaalde
leerling leert.

Hoe lang doet hij over een opdracht, welke denkstappen maakt hij? Wanneer je dat in de peiling hebt, ben je beter in staat de lesstof op een passende manier te presenteren.

Het verzamelen van gegevens is eveneens nuttig voor de leerkracht. Moet hij zelf didactisch andere keuzes maken? Vaker voor een bepaalde manier van lesgeven kiezen? Is het voor de leraar nodig om bij te scholen op een bepaald gebied zodat hij effectiever les kan geven?

Het ‘internet of things’ maakt het mogelijk om meer en meer (rand)zaken te meten in het klaslokaal. Factoren die mogelijk wel van invloed zijn op de prestaties van leerlingen en studenten. Hoeveel omgevingsgeluid is er eigenlijk? Wat zijn de CO2-waarden, de luchtkwaliteit en de temperatuur in het lokaal? Is de ventilatie in de ruimte voldoende?

Al dit soort zaken kunnen invloed hebben op de leerprestaties van de klas. Geeft het klaslokaal straks zelf aan dat het tijd is voor een korte pauze?

#6 - Cloud computing in het onderwijs

Cloud computing geeft flexibiliteit aan leerlingen en docenten: het maakt plaats- en tijdsonafhankelijk werken mogelijk. De lesstof is niet meer beperkt tot de schoolmuren. Eventjes een paar paragrafen lezen onderweg naar school in de trein, bij een vriendje thuis of in de vakantiebungalow.

Voor de school heeft cloud computing natuurlijk ook voordelen. Veel planningssoftware, administratie apps en volgsystemen draaien al in de cloud. Andere voordelen voor scholen en studenten zijn kostenreducties door:

digitale gedrukte studieboeken die actueel blijven;
geen eigen hardware beheren en beveiligen;
minder eigen software aanschaffen.

ICT-infrastructuur is de basisvoorwaarde

Elke onderwijsorganisatie is natuurlijk anders. Hoewel de accenten verschillen, zal elke scholengemeenschap, hbo-instelling of universiteit te maken krijgen met cloudtoepassingen, persoonsgericht lesgeven en nieuwe technologieën in het onderwijs. Het transport en de opslag van uw gegevens vergen daardoor steeds meer bandbreedte en veiligheid. Het belang van een schaalbare, stabiele en snelle verbinding is dan ook een must geworden.

Met onze infrastructuur hebt u ruimte voor groei: u kunt de bandbreedte in eigen hand houden en kiest zelf uw diensten en dienstenleveranciers. Een omgeving die bovendien goed te beveiligen is doordat uzelf de volledige controle hebt over uw eigen verbindingen.

U wilt bovendien service en duidelijke afspraken. Een korte lijn naar de leverancier wanneer zich onverhoopt een calamiteit voordoet. Bij TReNT krijgt u uw eigen contactpersoon en staan ons storingsteam 24/7 voor uw klaar.

Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog? Wij rekenen al veel grote onderwijsinstellingen tot onze klantenkring. TReNT bedenkt graag samen met u een oplossing die aansluit bij uw onderwijssituatie.

Meer weten?

Is connectiviteit ook voor jou organisatie cruciaal? Neem dan contact met ons op! Je mag ons natuurlijk ook zelf bellen.

Neem contact op Of bel 053 711 41 00

Deel deze blog